Στην αρχή η ίδρυση των Ταγμάτων προχωρούσε με αργούς ρυθμούς. Λίγοι εθελοντές προσήλθαν, ενώ και οι Γερμανοιταλοί δεν ήταν πρόθυμοι να τα εξοπλίσουν. Οι περισσότερες επιφυλάξεις ήταν από την ιταλική πλευρά. Μετά όμως από την συνθηκολόγηση και την αποχώρηση των Ιταλών, οι Γερμανοί τελικώς άρχισαν να τα εξοπλίζουν, αρνούμενοι όμως την ίδρυση Ταγμάτων στην Θεσσαλονίκη όπως αρχικά προβλεπόταν.
* Ίδρυση: Απρίλιος-Ιούνιος 1943.
* Εμπνευστές: αντιβασιλικοί βενιζελικοί αξιωματικοί Στυλιανός Γονατάς, Θεόδωρος Πάγκαλος.
* Δημιουργός: Ιωάννης Ράλλης.
* Διοικητής: Συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυτζανόπουλος.
* Νομιμοποίηση: 260/1943.
* Σκοπός: Αντιμετώπιση επικείμενης αναρχίας από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και διατήρηση της έννομης τάξης, κυρίως στην ύπαιθρο.
* Ιδεολογία: Αντικομμουνισμός, (στην αρχή: αντιβασιλισμός).
Ο αντικομμουνιστικός και αντιβασιλικός χαρακτήρας των ΤΑ
|
Ο Γεώργιος Β΄ επιθεωρεί τμήμα του Ελ. Στρατού στην ΜΑ |
Αρχικά, τα Τάγματα Ασφαλείας είχαναντιβασιλικό χαρακτήρα ο οποίος δεν κράτησε πολύ. Βασιλόφρονες αξιωματικοί είχαν ιδρύσει την ΟΒΑ (Οργάνωσις Βασιλοφρόνων Αξιωματικών) συμμετέχοντας ενεργά στην Εθνική Αντίσταση αλλά διελύθη περί το 1943 από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Η διάλυση της οργάνωσης είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση ορισμένων αξιωματικών στα ΤΑ χάνοντας αυτήν την φανατική αντιβασιλική χροιά. Ωστόσο ο χαρακτήρας παραμένει αντιβασιλικός.
Συγχρόνως διευκρινίστηκε ότι τα Τάγματα δεν θα στρέφονταν κατά των Συμμάχων σε περίπτωση απόβασης, ούτε βέβαια κατά των Γερμανών. Ο ρόλος τους θα ήταν καθαρά αντικομμουνιστικός. Οι Έλληνες που πήγαν στα Τάγματα Ασφαλείας δεν πήγαν για να υπερασπιστούν τους Γερμανούς αλλά για να σωθούν από την λαίλαπα των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Τα Τ.Α λοιπόν δεν πολεμούσαν για την νίκη του Άξονα και των Γερμανών. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από τον χρόνο της ίδρυσής τους. Ιδρύθηκαν όταν πλέον η τροπή του πολέμου είχε γυρίσει για τα καλά εις βάρος του Άξονα και μεγάλωσαν την δύναμή τους μες στο 1944 όταν πλέον ο πόλεμος είχε κριθεί και η αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα ήταν θέμα χρόνου.
Τα Τάγματα Ασφαλείας σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Αθήνα, Μακεδονία και Κρήτη
Η ακριβής ονομασία τους ήταν Τάγματα Ευζώνων (σε Αθήνα, Πάτρα, Αγρίνιο, Ναύπακτο). Στην νότια Πελοπόννησο και στην Εύβοια ιδρύονταν πρότυπα Τάγματα Χωροφυλακής, με πρωτοβουλία των ντόπιων. Γενικότερα επικράτησε η γενική ονομασία Τάγματα Ασφαλείας διότι αυτά τα ένοπλα σώματα πρακτικά υποκαθιστούσαν τον ρόλο των Σωμάτων Ασφαλείας, κυρίως της Χωροφυλακής.
Υπήρχαν πολλοί λόγοι για να ενταχθεί κάποιος στα Τ.Α. Οι αριστεροί αρέσκονται να πιστεύουν ότι σε αυτά πήγαιναν οι "προδότες". Αυτό όμως δεν λέει κάτι διότι οι αριστεροί προσπαθούν να βγάλουν "προδότες" όλους αυτούς που δεν ήταν τότε στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Για να αντιληφθεί κανείς σωστά τους λόγους ένταξης Ελλήνων στα Τ.Α θα πρέπει να μελετήσει κάθε περιοχή ξεχωριστά, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές της.
ΠελοπόννησοςΤα Τ.Α είχαν μεγάλο έρεισμα και απήχηση στην Πελοπόννησο. Αυτό συνέβη διότι είχαν προηγηθεί οι βίαιες επιθέσεις του ΕΛΑΣ το 1943 εναντίον της αντιστασιακής οργάνωσης Ελληνικός Στρατός και άλλων μικρότερων εθνικών αντιστασιακών ομάδων που είχαν ανέβει στον βουνό. Όλοι αυτοί διαλύθηκαν με την βία από τον ΕΛΑΣ, και παράλληλα έγιναν εκτεταμένες διώξεις εις βάρος των αντιφρονούντων (αυτοί ήταν "προδότες" και αντιδραστικοί κατά το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ).
Μοιραία ο λαός της Πελοποννήσου αντέδρασε και στήριξε τα Τ.Α, στα οποία εντάχθηκαν πρώην αντιστασιακοί που είχαν υποστεί επιθέσεις από τον ΕΛΑΣ (π.χ. Κοκκώνης, Στούπας, Προκοπίου κτλ) φίλοι και συγγενείς τους, (ο Λεωνίδας Βρεττάκος αδελφός του αντιστασιακού ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκουπου δολοφονήθηκε απ΄τον ΕΛΑΣ) συγγενείς θυμάτων του ΕΛΑΣ ή άνθρωποι που ήθελαν απλά να προστατευτούν από την αριστερή τρομοκρατία. Η λαϊκή απήχηση που είχαν τα Τ.Α στην Πελοπόννησο και η ολοένα αυξανόμενη δύναμή τους ήταν άλλωστε ένας απ’τους λόγους που κατέβηκε εκεί το καλοκαίρι του 1944 ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης.
Στερεά Ελλάδα
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με το Τάγμα Ευζώνων της Ναυπάκτου. Αυτό στελεχώθηκε από επιζήσαντες αντάρτες του 5/42 του Ψαρρού. Περίπου 100 εξ’αυτών με επικεφαλής τον ταγματάρχη Καπετζώνη που γλίτωσαν από την μανία του ΕΛΑΣ εντάχθηκαν στο Σύνταγμα Ευζώνων Πατρών και μετά πέρασαν στην Ναύπακτο, όπου αποτέλεσαν και τον πυρήνα του νέο-ιδρυθέντος Τάγματος Ευζώνων τον Ιούνιο του 1944. Σε αυτό εντάχθηκαν και ντόπιοι αξιωματικοί που άνηκαν πρωτύτερα στον ΕΔΕΣ αναπτύσσοντας αντιστασιακή δράση. Μετά όμως από την διάλυση από τον ΕΛΑΣ των τμημάτων του ΕΔΕΣ στην Ναυπακτία -και γενικότερα στην Αιτωλοακαρνανία- αλλά και την διάλυση του 5/42 στην γειτονική Φωκίδα τον Απρίλιο του 1944, οι αξιωματικοί είχαν μείνει εκτεθειμένοι απέναντι στις εχθρικές διαθέσεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, και ο μοναδικός τρόπος αυτοπροστασίας τους ήταν τα Τάγματα Ασφαλείας.
Αθήνα
Στην Αθήνα, η βάση των Ταγμάτων ήταν η Φρουρά του Αγνώστου Στρατιώτη. Σταδιακά ιδρύθηκαν άλλα 3 Τάγματα. Αρχικά η κατάταξη ήταν εθελοντική. Επειδή όμως είχαν παρουσιαστεί αυθαιρεσίες από τυχοδιωκτικά περιθωριακά στοιχεία ή από εξαθλιωμένους ανθρώπους που εντάσσονταν για λόγους οικονομικούς, στην πορεία θεσπίστηκαν οι ατομικές προσκλήσεις.
Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι τα Τάγματα Ευζώνων της Αθήνας ίσως ήταν λιγότερο ποιοτικά από άποψη ανθρωπινού δυναμικού απ΄τα Τάγματα Ασφαλείας της επαρχίας.
Ο λόγος πιθανότατα έχει να κάνει με το ότι στην Αθήνα ένας αντικομμουνιστής αντιστασιακός μπορούσε κάλλιστα να ενταχθεί σε μία από τις μικρές εθνικές αντιστασιακές οργανώσεις που δρούσαν στην πόλη. Αντιθέτως στην Πελοπόννησο ή στην Δυτική Στερεά, τα πρώην μέλη της εκτός-ΕΑΜ αντίστασης δεν είχαν άλλη επιλογή απ’τα Τάγματα. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στην επαρχία ο κανόνας ήταν η ύπαρξη πρώην αντιστασιακών στα Τ.Α, στην Αθήνα αυτό δεν συνέβαινε. Οπότε μοιραία υπήρχαν περισσότερα περιθώρια δράσης για τυχόν αντικοινωνικά στοιχεία.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η αντικοινωνική συμπεριφορά ήταν ο κανόνας στα Τάγματα Ευζώνων της Αθήνας. Σημαίνει απλά ότι ήταν μία υπαρκτή κατάσταση, εν αντιθέσει με άλλες περιοχές της χώρας.
Μακεδονία
Η γερμανοκρατούμενη Μακεδονία με τα εξοπλισμένα χωριά ήταν διαφορετική περίπτωση. Εκεί υπήρχε ο Εθνικός Ελληνικός Στρατός. Μία ένοπλη οργάνωση με χαλαρή συνοχή, που αποτελούταν από τις φρουρές διαφόρων εξοπλισμένων χωριών (κυρίως Πόντιων προσφύγων), αλλά και από πρώην μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΑΟ που είχε διαλυθεί αρχές του 1944 απ’τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ. Πολλοί -κυρίως αριστεροί- τους έλεγαν ταγματασφαλίτες, αφού τότε εχρησιμοποιείτο καταχρηστικά αυτός ο όρος για όλους όσους εξοπλίζονταν από τους Γερμανούς. Πρακτικά και ουσιαστικά όμως οι άντρες του ΕΕΣ δεν είχαν καμμία σχέση ούτε με τα Τάγματα Ευζώνων ούτε με τα Τάγματα Ασφαλείας της Πελοποννήσου.
Ο κάθε νοήμων αντιλαμβάνεται λοιπόν ότι αν δεν ήταν η διασπαστική δράση του ΕΛΑΣ που ήθελε να εξολοθρεύσει τις εθνικές αντιστασιακές οργανώσεις για να καταλάβει την εξουσία μεταπολεμικώς, τότε η προσπάθεια ίδρυσης των Τ.Α θα αποτύγχανε αφού δεν θα υπήρχαν Έλληνες πρόθυμοι να ενταχθούν σε αυτά. Η εμφυλιοπολεμική διασπαστική δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν ο καλύτερος στρατολόγος για τα Τ.Α.
Κρήτη
Αυτό φάνηκε στην περίπτωση της Κρήτης. Η Κρήτη ήταν η μοναδική περιοχή της Ελλάδος όπου ο ΕΛΑΣ συνυπήρχε αρμονικά ή έστω σε καθεστώς αμοιβαίας ανοχής, με την ΕΟΚ (Εθνική Οργάνωση Κρητών). Στην Κρήτη λοιπόν όπου δεν υπήρχαν εκτεταμένες εμφύλιες συγκρούσεις κατά την Κατοχή, δεν ιδρύθηκαν Τάγματα Ασφαλείας.
Αυτή ήταν μία πρώτη προσέγγιση για τα Τάγματα Ασφαλείας. Το συγκεκριμένο ζήτημα θα απασχολήσει και στο μέλλον το ιστολόγιο, διότι πρόκειται για ένα θέμα αρκετά σκοτεινό που θα πρέπει να διερευνηθεί σε βάθος μακριά από τις νευροψυχωτικές υβριστικές εμμονές της μεταπολιτευτικής παρακμής.
Συνεργασία με τον κατακτητή
Ήταν μεν συνεργαζόμενοι των Γερμανών, αλλά δεν απετέλεσαν μέρος του γερμανικού στρατού, γι'αυτό και δεν απεχώρησαν με τους Γερμανούς. Μαζί με τους Γερμανούς απεχώρησαν μόνο οι μικρές μονάδες ατάκτων του Πούλου και του Σούμπερτ που δρούσαν στην Μακεδονία.
Τον Ιούνιο του 1944, ο συνταγματάρχης Χρήστος Γερακίνηςστην Εύβοια αναφέρει: “Εκ των ημετέρων, εις Γερμανός βαρέως τραυματίας”. Στην Αθήνα διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στα μπλόκα στην Κοκκινιά, την Καλογρέζα, τα Λιόσια, το Βύρωνα, τα Παλιά Σφαγεία (Κουκάκι), την Καλλιθέα και σε άλλες περιπτώσεις, ήταν οι ταγματασφαλίτες που διαλέγουν ποιοι θα εκτελεστούν, ποιοι θα σταλούν για καταναγκαστική εργασία στη Γερμανία και ποιοι θα αφεθούν ελεύθεροι. Πολλές φορές, το προσωπικό μίσος ξεπερνάει ακόμα και τις στοχεύσεις των ναζί.
Η κυβέρνηση του Κάιρου τον Ιανουάριο του 1944 τα ονόμασε "προδοτικά".
Επίλογος
Τα "Τάγματα Ασφαλείας" αποτελούνταν κυρίως από ανθρώπους που προσπαθούσαν . Ήταν θέμα επιβίωσης. Κάποιοι ωστόσο για να ικανοποιήσουν το αντικομμουνιστικό τους μένος ή για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους ναζί από ιδεολογία αλλά και από επιβίωση.
Πραγματικοί προδότες ήταν οι μαυραγορίτες, οι κουκουλοφόροι, οι προδότες. Όσοι βοήθησαν τον εχθρό και όσοι βοήθησαν τον εχθρό δεν ήταν μόνο από τα Τάγματα Ασφαλείας ή το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ανήκουν σ΄ όλες τις παρατάξεις, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς και αντικειμενικοί. Αλλά τα Τάγματα Ασφαλείας χρειάζονταν διευκρίνιση γιατί η αριστερή ψευτοκουλτούρα βάφτισε όλους όσους δεν συμφωνούν με την ιδεολογία της προδότες και φασίστες.
Βιβλιογραφία:
* "Πικρές αναμνήσεις 1941-44" Βασίλειου Σταυρογιαννόπουλου
* "Η ζωή της Κατοχής και τα Τάγματα Ασφαλείας" Βασίλειου Σταυρογιαννόπουλου
* "Κίτσος Μαλτέζος ο αγαπημένος των θεών", Πέτρου Μακρή-Στάικου
* "Κατοχή - Η γερμανική πολιτική διοίκηση στην κατεχόμενη Ελλάδα 1941-44" του Αννίβα Βελλιάδη
* Το χρονικό της Εθνικής Αντιστάσεως Πελοποννήσου 1941-45, Ιωάννη Κοσσιώρη.
* Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 105, Αύγουστος 2011.
* 1941-1949 Έτη αγώνων, θυσιών και αίματος, Κων/νου Μπαρμπή.